maj 2019Pierwsze nasze zetknięcie z praską wieżą telewizyjną miało miejsce na jednej ze stron przewodnika, który początkowo potraktowaliśmy zgodnie z metodyką bliską średnio zaangażowanemu w naukę gimnazjaliście kartkującemu podręcznik z tego czy innego przedmiotu w nadziei na zadowalająco duży udział ilustracji i infografik w porównaniu z tekstem – o zgrozo – ciągłym.
Oprócz klasycznych praskich widoczków dokumentujących malowniczy krajobraz miasta oraz zacność poszczególnych jego zabytków, znaleźliśmy w ten sposób także dziwny wertykalny raczej aniżeli horyzontalny budynek, który wyglądał jakby trzy odpływowe rury kanalizacyjne o słusznej średnicy zamiast penetrować przestrzenie podziemne, wystrzeliły pionowo do góry i zawiesiły podbój kosmosu na różnych, przewyższających znacznie okoliczną zabudowę wysokościach. Ponieważ jednak pomiędzy owymi słupami, ułożonymi niczym wierzchołki trójkąta równobocznego, zamocowano trzy fidget-spinnero-kształtne, miejscami przeszklone obiekty, irracjonalna pieśń o fantazji czeskich wodociągowców do reszty umarła.
W momencie tego jakże zaszczytnego powitania na praskiej ziemi Žižkovská televizní věž – tak bowiem brzmi czeska nazwa budynku – zaszczepiła w nas nieodpartą potrzebę wjechania na sam szczyt konstrukcji. Poczucie to spotęgowało jeszcze bardziej wspomnienie bratysławskiego UFO, które także śmiało zaliczyć można do klanu oderwanych od rzeczywistości atrakcji turystycznych.
Napięty grafik sprawił jednak, że u stóp praskiej miss architektonicznej piękności znaleźliśmy się dopiero przedostatniego dnia pobytu. To przekładanie spotkania z podniebną lady spotęgowało jedynie poziom ekscytacji, jaki narastał w nas, kiedy wspinaliśmy się na wzgórze, nad którym góruje wieża. Dodatkowo wewnętrzne zamiłowanie do obiektów niemieszczących się w zdroworozsądkowym obszarze ludzkiego pojmowania podsycał panujący już wówczas mrok oraz fakt, że strzegąca miasta wieża, która obserwowała niemal każdy nasz dotychczasowy krok, nagle zniknęła z pola widzenia, zasłonięta niskimi wprawdzie, lecz skutecznie ograniczającymi widoczność, ciasno wybudowanymi kamienicami dzielnicy Žižkov.
Wkrótce jednak praska piękność ukazała się w pełnej okazałości, którą podkreślał makijaż wykonany kolorowym podświetleniem w barwach czeskiej flagi.
Im bardziej zadzieraliśmy głowy do góry by móc lepiej przyjrzeć się tej zadziwiającej i dość tajemniczej po zmroku konstrukcji, tym głośniej podążało w naszych głowach w sekwencji potylica-płat czołowy pytanie: dlaczego w sercu historycznej dzielnicy dzielnicy Žižkov postawiono przypominającą statek kosmiczny wieżę telewizyjną?
Wbrew wszelkim ideologiczno-estetycznym podpowiedziom rodem ze słusznie minionej epoki, za zmaterializowaniem się konstrukcji stoją przede wszystkim względy praktyczne. Motywacje te sięgają połowy lat 70., kiedy to w Pradze narosła potrzeba budowy silniejszego przekaźnika aniżeli ten usytuowany na wieży widokowej wieńczącej wzgórze Petřín. Ponadto rozwój technologiczny wymagał przesyłania już nie tylko sygnału radiowego i telewizyjnego, a także umieszczenia nadajnika powyżej 200 metrów nad poziomem gruntu, aby przechytrzyć górzysty praski krajobraz.
Žižkovskie wzgórze wyszło naprzeciw tym oczekiwaniom, a wzniesiona na nim wieża stała się najwyższą konstrukcją miasta, zadzierając najwyższą z anten na wysokość 216 metrów. Wybór miejsca budowy do dziś budzi jednak spore kontrowersje. Abstrahując już od oczywistej na pierwszy rzut oka niespójności wizerunkowej z otoczeniem, okolicznym mieszkańcom dużo bardziej nie dawała spokoju obawa, jakoby Wielki Metalowy Słup emitował szkodliwe promieniowanie elektromagnetyczne. Kiedy przeprowadzone pomiary pozbawiły mocy tę tezę, pozostała ostatnia i niepodważalna już w naukowy sposób sprzeczność.
Na lądowisko dla kosmicznego statku wieży telewizyjnej w połowie lat 80. wybrano bowiem zapuszczone Ogrody Mahlera wybudowane na miejscu dawnego żydowskiego cmentarza. Prace budowlane, w szczególności związane z położeniem fundamentów na głębokości 15 metrów, wiązały się więc z ryzykiem naruszenia historycznych grobów. W wyniku konsultacji z przedstawicielami społeczności żydowskiej w Pradze szczątki jednak przeniesiono, a ekipa budowlana przy okazji odnowiła też pozostającą do dziś nieopodal wieży część cmentarza.
Žižkovská televizní věž pomimo szerokiego grona antyfanów rozpoczęła pracę 3 maja 1991 roku – 38 lat i 2 dni po uruchomieniu przesyłu sygnału telewizyjnego w byłej Czechosłowacji.
Praska wieża telewizyjna trudni się jednak nie tylko rozsyłaniem fal i dziecionosicielstwem. W najniższym module znajduje się bowiem restauracja oraz jednopokojowy hotel ze zniewalającym widokiem z okien. Cena? Jedyne 549 euro za dwie osoby za noc. Na pocieszenie wspomnieć mogę tylko, że śniadanie wliczone jest w cenę…
Futurystyczne wnętrza i nowy image relikt schyłku ubiegłego tysiąclecia zawdzięcza przeprowadzonej w latach 2011-2012 rewitalizacji budynku. Projekt ochrzczono mianem Tower Park Praha i wraz z jego wdrożeniem wokół wieży powstało pole do mini-golfa oraz funkcjonujące w sezonie zimowym lodowisko.
W środkowym segmencie natomiast, położonym na wysokości 93 metrów ulokowano taras widokowy, który był głównym celem naszej podniebnej podróży.
W jednym z pomieszczeń tarasu widokowego, praska wieża telewizyjna występuje w roli dumnego członka Światowej Federacji Wielkich Wież (World Federation of Great Towers) i w przeciwieństwie do bratysławskiego UFO (ale nie tylko za jego sprawą) nie jest najniższą konstrukcją w tym zestawieniu.
Członkostwo w żadnym zrzeszeniu drapaczy chmur nie jest jednak praskiej piękności potrzebne do zapewnienia sobie rozpoznawalności. Praska wieża telewizyjna sławna jest bowiem w wielu zakątkach świata, skąd obficie płyną wyrazy uznania dla jej wątpliwej estetyki. W 2009 roku w plebiscycie australijskiego portalu turystycznego VirtualTourist.com praska konstrukcja okrzyknięta została drugim najbrzydszym budynkiem globu. Trzy lata później, w zestawieniu CNN pozycja wieży znacznie się pogorszyła, bowiem w rankingu 10 najbrzydszych budowli świata sklasyfikowana została tuż za podium – na pełnym zawodu, uwzględniwszy jej predyspozycje aparycyjne, czwartym miejscu. Do architektonicznego grona Vivat! NIEnajpiękniejsi Žižkovská televizní věž zaliczona została także przez portal dziennika The Telegraph.
Z drugiej jednak strony, praska wieża telewizyjna, za sprawą niepowtarzalnego (co do tego nikt chyba nie ma najmniejszych wątpliwości) designu, zyskała miano artystycznej inspiracji. Miało to miejsce chociażby w przypadku czwartej części serii opowiadań „Zaginione Plemię Sithów” noszącej tytuł „Zbawca”. Projektant okładki, zamiast posługiwać się wyobraźnią w celu zwizualizowania nieziemskiego krajobrazu, wykorzystał właśnie charakterystyczną konstrukcją znaną z praskiego wzgórza w dzielnicy Žižkov.
Dodatkowym czynnikiem umilającym nasz wieczorny spacer w chmurach była nadzwyczajna jak na praskie standardy intymność. Podniebne przestrzenie penetrowaliśmy w wybitnie kameralnym gronie złożonym w przeważającej części z… Polaków. Przez moment miałem więc wrażenie, jakobyśmy tak naprawdę zwiedzali taras widokowy Pałacu Kultury tylko taki trochę inny stylistycznie i z trochę innym widokiem (zdaję sobie sprawę, że podobnie jak „prawie”, tak tutaj „trochę” robi wielką różnicę).
Okazuje się zatem, że jako jedni z nielicznych wyłamaliśmy się z hradczańsko-małostrańskiego klinczu, by odwiedzić praską wieżę telewizyjną. Na naszej turystycznej mapie musiała się jednak znaleźć atrakcja, która na oficjalnej stronie internetowej reklamuje się jako „Best 3” – najwyższy budynek i najwyżej położona platforma widokowa w Czechach i jednocześnie drugi najbrzydszy budynek świata. Ponieważ jednak nagrodzony pierwszym miejscem w zestawieniu estetycznym budynek Morris A. Mechanic Theater w Baltimore w USA jest obecnie opuszczoną (i faktycznie obskurną) ruderą, uznajemy to za cios poniżej pasa i samozwańczo mianujemy wieżę telewizyjną w Pradze najbrzydszym i najdziwniejszym funkcjonującym budynkiem świata.
Źródła:
- Tizard W., (tłum. Sikora J.), Spacerem po Pradze. Największe atrakcje miasta, National Geographic Society/Burda NG Polska, Warszawa 2015
- http://chinasmack.com/shengyang-fangyuan-on-cnngo-worlds-10-ugliest-buildings-list
- http://czechtourism.com/pl/g/prague-tv-tower/
- http://great-towers.com/towers/prague-tv-tower/
- http://radio.cz/en/section/news/zizkov-tv-tower-rated-second-ugliest-building-in-the-world-in-online-poll
- http://reuters.com/article/us-travel-picks-ugly/travel-picks-worlds-top-10-ugliest-buildings-idUSTRE5AJ0KH20091120
- http://star-wars.pl/Tekst/2306,Lost_Tribe_of_the_Sith_4_Savior.html
- http://telegraph.co.uk/travel/lists/ugliest-buildings-in-the-world/zizkov-tv-tower/
- http://towerpark.cz/en/observator/
- http://towerpark.cz/en/hotel-one-room/