sierpień 2021Była w moich podróżniczych pamiątkach pewna bieszczadzka mapa, a w niej – jak to na turystycznych mapach bywa – wykaz atrakcji regionu, które zostały odwzorowane w przestrzeni topograficznej za pomocą barwnych grafik. Kreskówkowe symbole posiadały zaś swe odpowiedniki w postaci dość obszernych opisów, zachwalających walory danego miejsca. Zdarzył się jednak wyjątek od tej reguły – tajemnicza kopalnia ropy naftowej, oznaczona symbolicznie żurawiem pompowym, nie zasłużyła nawet na jedno zdanie komentarza, co natychmiast skłoniło mnie do… drążenia tego tematu, tym bardziej, że – jak powszechnie wiadomo – Polska roponośnym eldorado nie jest, choć to właśnie nad Wisłą, za sprawą Ignacego Łukasiewicza, zrodził się przemysł wydobywczy płynnego, czarnego złota.
Już sama nazwa miejscowości, przy której pojawiło się to oznaczenie, sugerowała dość długie ropne tradycje. Podustrzycka Czarna nie jest bynajmniej jedynym przykładem ropopochodnego nazewnictwa w regionie – na tapet pcha się chociażby Ropienka i dwa bieszczadzkie Smolniki. Wydobycie karpackiej ropy na przemysłową skalę pamięta drugą połowę dziewiętnastego wieku, a tutejsze spółki naftowe były nawet notowane na giełdzie w Londynie! Lokalna wieść niesie, że liczba szybów naftowych w samych Bieszczadach przekraczała swego czasu dwieście pięćdziesiąt.
Rozwój zapoczątkowanego jeszcze w czasach rozbiorów wydobycia, któremu nie przeszkodziło nawet wersalskie przemeblowanie graniczne, wyhamował po drugiej wojnie światowej wraz ze znalezieniem się znacznej części Bieszczadów po stronie radzieckiej. Sowieci wzięli wówczas udział w wyścigu z samymi sobą, polegającym na jak najszybszym wypompowaniu przygranicznej ropy, a kiedy tereny te powróciły do Polski na mocy „handlu terytorialnego” dobitego w 1951 roku, okazało się, że wiele szybów nie nadawało się już do wykorzystywania. Nie można jednak definitywnie uznać, że w zamian za bogate w złoża węgla tereny Lubelszczyzny, strona polska otrzymała obszary całkowicie pozbawione bogactw mineralnych. Choć Bieszczadom do Zatoki Perskiej daleko, tutejsze złoża nie są jeszcze w pełni wyeksploatowane, a ich wydobycie – prowadzone po dziś dzień – przypada obecnie w udziale Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu nadzorującemu dwie zlokalizowane w powiecie bieszczadzkim kopalnie: Wańkowa oraz Łodyna-Brzegi.
Odział w Czarnej stanowi jedno z pięciu złóż eksploatowanych w ramach drugiego z wymienionych zakładów. Choć początki pracy tej kopalni datowane są na schyłek dziewiętnastego stulecia, czarne zasoby Czarnej wykorzystuje się dopiero od przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wieku dwudziestego. Eksploatacja złóż w ramach wszystkich oddziałów Kopalni Ropy Naftowej Łodyna-Brzegi prowadzona jest przez czterdzieści pięć odwiertów wydobywczych. To raczej niewiele – w 2020 roku obie bieszczadzkie kopalnie wydały na świat zaledwie 0,7 procenta ówczesnego krajowego wydobycia, jednak warto pamiętać, że to właśnie karpackie zasoby roponośne są historycznie najstarsze.
Kopalni Ropy Naftowej Łodyna-Brzegi – za i przeciw
W czarneńskim oddziale Kopalni Ropy Naftowej Łodyna-Brzegi próżno szukać kasy biletowej, przewodnika czy tabliczek informacyjnych, no chyba że mowa o tych wypraszających użytkowników ognia lub zakazujących zbliżania się do pracujących maszyn. Nie jest to w żadnym razie miejsce turystyczne i może właśnie dlatego wabi wielu ciekawych polskiego snu o ropie.
Tutejsze złoże to oczywiście niejedyna bieszczadzka miejscówka naznaczona tłustą ropną plamą. Naftowych śladów na mapie Bieszczadów szukać można chociażby w istotnie większej Ropience czy umuzealnionej już Bóbrce, która słynie z uznawanej za najstarszą – i przy tym wciąż działającej – kopalni ropy naftowej na świecie.
[Google_Maps_WD id=40 map=37]
Źródła:
- Szewczyk E., Złoże ropy naftowej „Łodyna” – tradycja i nowoczesność, „Górnictwo Odkrywkowe”, nr 2-3, 2009
- Zalesiński Ł., Naftowa gorączka w Polsce. Sen o czarnym złocie, http://podroze.onet.pl/ciekawe/karpacko-galicyjski-szlak-naftowy-slady-wydobycia-ropy-naftowej-w-polsce/y1z5k32
- http://bobrka.pl/kopalnia-bobrka/
- http://czarna.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&menu=14&dzialy=14&akcja=artykul&artykul=2173
- http://forsal.pl/galeria/741018,surowce-mineralne-w-polsce-mapy-gaz-lupkowy-tight-oil-ropa-naftowa-wegiel-kamienny-wegiel-brunatny-miedz-siarka.html
- http://nettg.pl/gornictwo/176959/czterdziesci-piec-odwiertow-roponosnych-w-odzyskanej-czesci-powiatu-bieszczadzkiego/set/page/1
- http://nettg.pl/gornictwo/176959/czterdziesci-piec-odwiertow-roponosnych-w-odzyskanej-czesci-powiatu-bieszczadzkiego/set/page/2
- http://nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Pomniki_historii/Lista_miejsc/miejsce.php?ID=3929
- http://pgnig.pl/raportroczny2016/segmenty-dzialalnosci/poszukiwanie-i-wydobycie/dzialalnosc-w-2016-roku/dzialalnosc-w-polsce/
- http://pgnig.pl/sanok/kopalnie/osrodek-kopaln-krosno