maj 2019Praga ma to geograficzne szczęście, że jej terenów nie dotknął w przeszłości „walec Boży” i dzięki temu w krajobrazie miasta zdarzają się liczne urozmaicenia, doceniane z pewnością przez łasych na naturalne punkty widokowe i tereny spacerowe turystów oraz być może przeklinane przez mieszkańców, którzy chociaż w kwestii ukształtowania powierzchni woleliby nie mieć w życiu pod górę.
Nie śmiem podważać międzynarodowego przekonania, że królem praskich wzniesień jest hradczańskie wzgórze zamkowe, jednak występując w roli literackiego adwokata bohatera niniejszego posta – Wyszehradu, nie mógłbym nie wspomnieć, że bywa on niezauważany w praskiej panoramie. Wprawdzie położony jest nieco na uboczu w stosunku do turystycznych klasyków czeskiej stolicy, jednak robi co się tylko da, aby nie pozostać pominiętym. Jakby „wystawanie” na ponad 40 metrów powyżej poziomu przepływającej tuż obok Wełtawy było niewystarczające, dostrzegalność Wyszehradu starają się zaakcentować dwie strzeliste wieże Bazyliki świętych Piotra i Pawła.
W rankingach popularności turystycznej już dawno zapomniano, że gdyby góry umiały mówić, to wzgórze wyszehradzkie, rzecząc jakże popularne „za moich czasów…”, miałoby na myśli okres dużo dawniejszy niż ten pamiętany przez hradczańskie wzgórze zamkowe. Tak się jednak składa, że dzieci, ryby i góry głosu nie mają, dlatego czuję się w mocy, a i nawet obowiązku przekazać Wam – Mili Czytelnicy – wyszehradzką opowieść.
Poczyniwszy ku temu niezbędne literaturowe przygotowanie, nie mogłem wręcz wyjść z podziwu, że mając na uwadze historyczny ciężar dziejów, jaki Wyszehrad musi nosić na swych skalistych barkach już od ponad tysiąclecia, nie zamienił się on przypadkiem w dolinę. Wklęsające zdolności ma chociażby fakt, że to właśnie tutaj pod koniec X wieku mieściła się siedziba czeskiej dynastii książąt Przemyślidów uważana wręcz za kolebkę czeskiej państwowości. Mieszczące się na wzgórzu zabudowania zamkowe stały się przyczynkiem nadania mu takiej, a nie innej nazwy, oznaczającej właśnie: wysoki zamek. Z obu tych słów, współcześnie prawdziwe jest jednak co najwyżej „wysoki”. O ile bowiem pozostałości zamku próżno tu szukać, skała wyszehradzka nadal jest wysoka, a przynajmniej wyższa od otoczenia.
Ponieważ Historia w znacznej mierze pozbawiona została argumentów w postaci zabytkowych budowli z tego okresu, zdecydowała się zamilknąć na wieki oddając głos Legendzie o wyjątkowo wybujałej wyobraźni i skłonnościach do łechtania czeskiego ego. I tak donosi ona chociażby o mitycznej księżnej Libuszy, która gdzieś w luce czasowej pomiędzy byciem księżną a byciem księżną, przepowiedziała powstanie miasta o dość oryginalnej biografii. Miało się ono ani nie ustrzec, ani nie ulęknąć wojen, a jego sława sięgnąć winna gwiazd. Oczywiście nikt nie ma dziś najmniejszych wątpliwości co do tego, które miasto księżna powołała w ten sposób do życia, oraz, że jej gwiezdna wyrocznia jest już nawet nie tyle uzasadniona, co wręcz niedoszacowana.
Inna z legend dowodzi zaś nadzwyczajnej pojemności wyszehradzkiej skały, wewnątrz której – zgodnie z podaniem – ucięli sobie kilkusetletnią drzemkę jeźdźcy wyszehradzcy, którzy żywot swój zakończyli, spadając ze szczytu skały wprost do wełtawskiego nurtu. Rycerski budzik odmierzający ich „drugie” życie odbiega jednak od współcześnie znanych urządzeń, bowiem posiada grzywę i… dwa ogony. Pobudka wojowników nie jest zaś wyznaczona podług kalendarza gregoriańskiego, bowiem spowodować może ją jedynie niedola czeskiego narodu. Wyzwalacz zbrojnej mobilizacji – dotknięty klątwą ogoniastego urodzaju lew – raz do roku wybiera się na spacer, podczas którego przeraźliwie ryczy. Dopóty dopóki w odpowiedzi na to wezwanie słyszy jedynie echo, a nie przypadkiem strapione głosy Czechów w rodzaju: „lwie, pomóż nam, źle się dzieje”, udaje się z powrotem pod skałę, by za rok przekonać się znowu, czy przypadkiem czeski naród nie ogłuchł.
Ponieważ nikt jeszcze nie ujrzał przechadzającego się wokół Wyszehradu dwuogonowego lwa, najstarszym bodaj (i do tego niezrównanym z ziemią) świadkiem czeskich początków jest rotunda świętego Marcina. A z racji, że nosi ona miano najstarszego zachowanego zabudowania na wzgórzu wyszehradzkim, uważanym za kolebkę czeskiego narodu, tak się składa, że starszej rotundy w Czechach – Mili Czytelnicy – nie znajdziecie. To właśnie na Wyszehradzie można więc stanąć twarzą w cegłę z najstarszą czeską rotundą, która pochodzi z drugiej połowy XI wieku.
A jakby rzut oka na nieudostępnianą niestety do zwiedzenia (poza ewentualnie uroczystościami) rotundę nie był wystarczającym powodem, aby wdrapywać się na wzgórze wyszehradzkie, namaszczone ono zostało duchem najsłynniejszych synów czeskiego narodu. Na usytuowanym tuż obok Bazyliki świętych Piotra i Pawła cmentarzu spoczywa bowiem aż 600 sławnych Czechów.
Ogólnie wyszehradzką rzecz ujmując, turystycznie można tu wręcz oszaleć. Oprócz zaciągania się mitycznym duchem przeszłości i odwiedzenia czeskiej alei sław, które przybiły już piątkę ze świętym Piotrem, z pewnością można się tu zatracić w szeroko pojętej przestrzeni muzealno-kulturalnej. Większość sal wystawowych ulokowanych jest pod ziemią, dlatego wejście do nich może być trudne do odnalezienia. Warto go jednak poszukać, bowiem w jednej z sal obejrzeć można sześć oryginalnych figur z mostu Karola.
Źródła:
- Grygielska P., Wyszehrad (Vyšehrad), http://prawiewszystkoopradze.blogspot.com/2012/03/wyszehrad-vysehrad.html
- Stelmach A., Święty Wacław, król Czech i męczennik, http://pch24.pl/swiety-waclaw–krol-czech-i-meczennik,6130,i.html
- Tizard W., (tłum. Sikora J.), Spacerem po Pradze. Największe atrakcje miasta, National Geographic Society/Burda NG Polska, Warszawa 2015
- http://czechtourism.com/pl/c/prague-vysehrad/
- http://indigokids.cz/en/
- http://isprs.org/news/newsletter/2013-05/21_Vysehrad_legend.pdf
- http://prague.eu/en/object/places/137/vysehrad?back=1
- http://prague.eu/en/object/places/148/vysehrad-cemetery-and-slavin-vysehradsky-hrbitov-a-slavin
- http://prague.eu/en/object/places/149/rotunda-of-st-martin-rotunda-sv-martina
- http://prague.eu/en/object/places/14/basilica-of-sts-peter-and-paul-at-vysehrad-bazilika-sv-petra-a-pavla-na-vysehrade
- http://praha-vysehrad.cz/About-Vysehrad#History
- http://praha-vysehrad.cz/Monuments-1#The-Old-Burgrave-s-House
- http://turystyka.wp.pl/vysehrad-wyszehrad-6044412849459841a
- http://zachranimenadrazivysehrad.cz/
- http://zachranimenadrazivysehrad.cz/tvarchitect-com-historicka-pamatka-nadrazi-vysehrad-nezmeni-majitele-cena-za-ni-je-vysoka/